Boost je creativiteit

Creativiteit wordt vaak genoemd als één van de belangrijkste skills voor de komende jaren. Er wordt steeds meer geautomatiseerd en AI kan taken en werkzaamheden overnemen. Toch blijft de creatieve kracht van mensen nodig om je als organisatie te onderscheiden. Maar hoe doe je dat, op commando creatief zijn, op je werk?  Bob Muntjewerff geeft concrete voorbeelden en handige oefeningen om je hersenen in de creatieve modus te zetten en je wordt tijdens deze podcast zelf ook even aan het werk gezet.

Organisaties maken veel te weinig gebruik van de collectieve creatieve kracht die in het bedrijf aanwezig is. Alle medewerkers, of ze nou op marketing, sales, service, finance of welke afdeling dan ook zitten, kunnen namelijk ideeën bedenken. Ze zijn de hele dag bezig met jouw producten of diensten, processen, procedures, beleid, etc. En zien als geen ander waar kansen liggen. Maar we benutten die creativiteit vaak veel te weinig.

Creativiteit is bij iedereen aanwezig, vanaf de geboorte. Naarmate we ouder worden leren we onszelf patronen aan. Het voordeel daarvan is dat we veel activiteiten, zoals bijvoorbeeld het openen van een deur en autorijden, kunnen uitvoeren zonder over elke afzonderlijke handeling bewust te hoeven nadenken. Bijkomend nadeel is wel dat deze ingesleten denkpatronen onze creativiteit kunnen remmen en kaderen.

Dat zie je bijvoorbeeld terug in de eerste associaties bij een onderwerp, die eigenlijk bijna altijd heel voor de hand liggend zijn. Dit komt door de vaste verbindingen die je hebt rondom zo’n onderwerp. De uitdaging is om daar aan voorbij te gaan, je creativiteit te prikkelen en te kijken wat voor nieuwe verbindingen buiten die vaste patronen je kunt vinden.

Het prikkelen van creativiteit, een voorbeeld

Stel je bent van plan een wasstraat te openen en gaat met een aantal mensen brainstormen over wat je daarvoor allemaal nodig hebt. De eerste associaties zullen dingen als borstels, zeep, locatie, geld en personeel zijn.

Vervolgens besluit je je standaard wasstraat onderscheidend te maken en om te bouwen naar een Car Spa & Wellness. Dit maakt direct nieuwe associaties los. Denk aan massagestoelen, dompelbaden voor auto’s, muziek, een bar, etc. De associaties worden ineens heel anders en mensen worden geprikkeld door elkaar.

Dit noemen we reframing; een bestaand onderwerp in een andere daglicht plaatsen, waardoor je in één keer vanuit een nieuwe bril tot andere inzichten en ideeën komt.

creativiteitsstarters & energizers

Wanneer krijg je je beste ideeën? Onder de douche, tijdens het wandelen, tijdens het sporten, in de auto, in bed, als je net wakker wordt. Bijna niemand zegt op kantoor, op mijn werk of achter mijn laptop. Terwijl je ook op je werk, met de juiste technieken en werkvormen die mensen stimuleert en activeert, tot hele goede ideeën kunt komen. Starters en energizers kunnen het creatieve proces goed op gang brengen.

Om te zorgen dat de deelnemers goed kunnen landen, bijv. als ze net uit een andere meetings komen, kun je starten met een energizer. Zorg dat iedereen de mentale ruimte krijgt om ook ideeën te bedenken en pak dan een paar goede werkvormen die dat ook stimuleren. Teken bijvoorbeeld een portret van degene die naast je zit. Sowieso levert dat heel veel plezier op. Lol maken en spelen geven een gevoel van vrijheid en veiligheid en beïnvloeden de creativiteit en denkruimte enorm.

crazy 8

Crazy 8 is een techniek die je kunt gebruiken om snel een aantal ideeën op tafel te krijgen.

• Pak een a4
• Vouw je a4 3x dubbel
• Je hebt nu 8 vakken
• Bedenk nu 8 verschillende ideeën in 8 minuten

Deze oefening helpt je om voorbij je eerste gangbare ideeën te gaan. Het stukje tijdsdruk helpt daar goed. Doe je dit met een groep, dan heb je in korte tijd zo 40 ideeën om mee te starten.

random word & random image

Je krijgt een aantal losse woorden die je kunnen prikkelen om tot nieuwe associaties te komen. Dat kan van alles zijn. Je kunt gebruik maken van een random word generator of zelf een stuk of vijftien woorden op papier schrijven. Vervolgens bekijk je wat je daar allemaal in relatie tot vraagstuk nog meer bij kunt bedenken.

In plaats van woorden kun je dit ook met beelden doen. Zoek 10 tot 15 foto’s bij elkaar en bekijk hoe je die in relatie tot je vraagstuk of de ideeën die je al hebt kunt verbinden.

Ook technieken als verder associëren op het slechtste idee, kijken vanuit een andere rol (bijv. hoe zou Walt Disney dit doen) en gebruik maken van AI (bijv. ChatGPT of Midjourney) kunnen je helpen aan nieuwe inspiratie en inzichten.

brainstorm eens met beeld

In de zakelijke wereld communiceren we bijna alles met woorden. Maar voor het creatieve proces werkt het ook heel goed om meer met beeld te werken. Denk aan moodboards, storyboards, tekenen, schetsen en dingen uitbeelden. Je wordt dan op een andere manier geprikkeld.

Het aanboren van collectieve creativiteit start individueel

In brainstormsessies praat iedereen vaak direct door elkaar. Er zijn mensen zijn heel veel aan het woord zijn en graag informatie willen delen, de zendelingen. Maar er zijn ook mensen die liever eerst de kat uit de boom kijken en niet direct iets zeggen.

In een goede creatieve sessie gebruik je juist de kracht van iedereen. Want iedere deelnemer heeft een andere rugzak aan informatie, inspiratie en ervaring opgedaan en heeft dus ook rondom onderwerpen in zo’n creatieve sessie andere ideeën, inzichten en associaties.

Alle ideeën zijn in eerste instantie even waardevol, en hoeven niet per se direct perfect te zijn. Ze kunnen anderen ook weer stimuleren om tot nieuwe associaties te komen.

Om collectieve creativiteit goed te benutten is het belangrijk om iedereen eerst individueel de kans te geven. Naast Crazy 8 kun je hiervoor ook van Brain Writing gebruik maken. Je geeft deelnemers dan eerst de gelegenheid om in 4-5 minuten zelf zoveel mogelijk ideeën en associaties op te schrijven.

Het voorkomt ook dat iedereen wordt beïnvloed door anderen en te dicht bij de eerste ideeën blijft hangen in hun eigen creatieve proces. Ook deze methode zorgt ervoor dat je in korte tijd een hele berg aan eerste ideeën hebt om mee verder te gaan.

Van eerste ideeën en post-its naar realisatie

Op het moment dat je een keuze hebt gemaakt, er twee of drie ideeën hebt uitgepikt om mee verder te gaan, begint de volgende fase. Start hier bij voorkeur al mee in de afsluiting van het creatieve proces al mee. Is er laaghangend fruit en kan een idee snel en eenvoudig geregeld worden? Wijs het dan direct aan iemand toe en hang er een deadline aan.

Gaat het om originele, vernieuwende ideeën waarvan je eigenlijk niet precies weet hoe dat aangepakt moet worden, maar waarvan je wel denkt dat het een wel eens een goede oplossing zou kunnen zijn? Ook daarvoor geldt dat het handig is om het idee al wat te concretiseren. Om te voorkomen dat een omvangrijk idee verzandt om je niet kunt overzien wat er allemaal bij komt kijken kun je gebruik maken van de 15% oplossing om toch snel te kunnen starten.

De 15% oplossing voor een complex idee

Bij een 15% oplossing kijk je eerst in je agenda naar hoeveel tijd je de komende twee weken aan het idee kunt besteden. Bedenk vervolgens wat je in die beschikbare tijd zou kunnen doen en begin daar mee, dat geeft vaak direct al wat ruimte. De uitwerking van het idee hoeft dan nog niet perfect te zijn. Het is zelfs beter om niet direct naar het eindproduct toe te werken, maar eerst naar een prototype toe te werken waarmee je kunt toetsen of je je idee überhaupt haalbaar kunt maken. Daarnaast zorgt het maken van een prototype voor een tastbaar resultaat dat weer nieuwe inzichten en aanknopingspunten geeft en veel over je idee leert. Probeer te kijken wat je zou kunnen doen in die twee weken om dat idee al wat verder te brengen na dat testproduct. Dat moet eigenlijk in twee weken altijd wel kunnen.

Rapid prototyping

Als je aansluitend aan je brainstorm nog wat tijd hebt, bijvoorbeeld een half uur, kun je je idee al wat verder concretiseren met rapid prototyping. Je maakt dan een eerste testproduct en dat hoeft niet perfect te zijn. Denk aan een eenvoudige powerpoint, tekening of storyboard. Hiermee vertaal je het idee op die post-it naar een meer tastbaar idee. Dit kun je aan je doelgroep laten zien om feedback op te halen en je ervaart direct wat wel of niet kan werken.

Van welke methode je ook gebruik maakt, probeer die eerste vervolgstap altijd in die eerste twee weken te zetten. Maak afspraken met elkaar, maak iemand verantwoordelijk voor de uitvoering van het idee. Bepaal samen wat je gaat doen en wanneer je er weer op terugkomt om de eerste resultaten te bekijken en de weer de volgende stap wilt zetten. Denk ook alvast na over de stakeholders die je nodig hebt om het idee te realiseren.

Probeer cyclisch of iteratief je idee steeds weer een stap verder te brengen. Je zult ook zien dat in veel gevallen het idee van die post-it niet precies het eindresultaat is. Door de ervaringen die je gaandeweg opdoet, beweegt het idee naar links of naar rechts. En dat is prima, want je hebt feedback en ervaringen uit de werkelijkheid meegenomen.

Je bent creatiever dan je denkt

Neem de door Bob genoemde technieken mee naar je volgende brainstormsessie, geef jezelf de ruimte om je creativiteit echt de vrije loop te laten en je zult zien dat jij en je collega’s creatiever zijn dan jullie denken!